Dòng họ Đặng ở làng Lương Điền, xã Thanh Xuân, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An tự hào là nơi sản sinh ra nhiều nhân tài cho đất nước. Trong số đó, Giáo sư Đặng Thai Mai (1902 – 1984) là một cây đại thụ, một tấm gương sáng ngời về trí tuệ, tài năng và đức độ.
Sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước và có truyền thống khoa bảng, Đặng Thai Mai được hun đúc tinh thần hiếu học ngay từ nhỏ. Ông nội là cụ Đặng Thai Giai, đỗ cử nhân khoa Mậu Dần (1878), khai khoa thi Hương cho làng Lương Điền. Cha là cụ Đặng Nguyên Cẩn, đỗ Phó bảng khoa Ất Mùi (1895). Bản thân Đặng Thai Mai cũng là người học rất giỏi, từng đỗ thứ sáu vào trường Quốc học Vinh, sau đó thi đỗ vào trường Cao đẳng Sư phạm Đông Dương ở Hà Nội.
Trong suốt cuộc đời hoạt động sôi nổi của mình, Đặng Thai Mai đã có những đóng góp to lớn cho nền văn học và giáo dục nước nhà. Ông là một nhà nghiên cứu văn học uyên bác, tác giả của nhiều công trình có giá trị như “Văn học khái luận”, “Mấy điều tâm đắc về thời đại văn học Lý – Trần”, “Nguyễn Trãi”, “Đặc sắc của văn học cổ điển Việt Nam qua nội dung Truyện Kiều”… Ông cũng là một nhà phê bình văn học tinh tế, sâu sắc, có ảnh hưởng lớn đến nhiều thế hệ nhà văn, nhà nghiên cứu văn học.
Không chỉ là một học giả xuất sắc, Đặng Thai Mai còn là một nhà giáo tâm huyết, tận tụy. Ông đã dành hơn 50 năm để truyền dạy tri thức cho nhiều thế hệ học trò tại nhiều trường đại học trong và ngoài nước. Ông luôn được học trò kính trọng, yêu mến vì tài năng, đức độ và phong cách giảng dạy lôi cuốn, hấp dẫn.
Năm 1982, Đặng Thai Mai được Nhà nước tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật cho những đóng góp to lớn của ông trong sự nghiệp nghiên cứu và phê bình văn học. Đây là phần thưởng cao quý nhất của nước ta dành cho những người có cống hiến xuất sắc trong lĩnh vực văn học nghệ thuật.
Giáo sư Đặng Thai Mai là một tấm gương sáng ngời về trí tuệ, tài năng và đức độ, là niềm tự hào của dòng họ Đặng nói riêng và của dân tộc Việt Nam nói chung. Cuộc đời và sự nghiệp của ông sẽ mãi là nguồn cảm hứng cho các thế hệ con cháu noi theo, phấn đấu học tập và cống hiến cho quê hương, đất nước.