Nằm trên một quả đồi thuộc xóm Xuân Liên, xã Thanh Xuân, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, di tích Nhà thờ họ Đặng và Nhà lưu niệm Đặng Thai Mai là những công trình kiến trúc mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa.
Nhà thờ họ Đặng:
Được xây dựng từ thời Nguyễn (thời vua Thành Thái), nhà thờ họ Đặng là nơi thờ cúng tổ tiên của dòng họ và một số nhân vật tiêu biểu như Đặng Thai Giai, Đặng Nguyên Cẩn. Nhà thờ gồm hai phần chính: bái đường và thượng điện.
Bái đường là nơi con cháu ngồi chờ tế lễ, không bài trí đồ thờ. Thượng điện là nơi thờ chính, được bài trí trang nghiêm với nhiều đồ tế khí và bàn thờ. Nơi đây còn lưu giữ 7 hiệu bụt bằng gỗ, ghi vị hiệu của những người được thờ, trong đó có hiệu bụt của Đặng Thai Giai và phu nhân Đinh Thị Hoan, hiệu bụt Đặng Nguyên Cẩn.
Nhà lưu niệm Đặng Thai Mai:
Nằm liền kề với nhà thờ họ Đặng, nhà lưu niệm Đặng Thai Mai là ngôi nhà do ông bà nội Đặng Thai Mai xây dựng và cũng là nơi ông đã sống từ nhỏ. Ngôi nhà này gắn bó với nhiều kỷ niệm trong cuộc đời của Đặng Thai Mai và gia đình ông.
Ngôi nhà được xây dựng theo kiến trúc nhà năm gian hai chái, với nhiều chi tiết trang trí tinh xảo. Hiện nay, ngôi nhà đã được trùng tu, tôn tạo và bảo tồn nguyên vẹn kiến trúc ban đầu.
Giá trị lịch sử – văn hóa:
Di tích Nhà thờ họ Đặng và Nhà lưu niệm Đặng Thai Mai có giá trị lịch sử – văn hóa quan trọng. Đây là nơi gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của nhiều nhân vật tiêu biểu của dòng họ Đặng, đồng thời cũng là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dòng họ và quê hương Lương Điền.
Di tích này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích Lịch sử cấp Quốc gia vào năm 2020. Đây là niềm tự hào của dòng họ Đặng và của người dân xã Thanh Xuân.
Kết luận:
Di tích Nhà thờ họ Đặng và Nhà lưu niệm Đặng Thai Mai là một điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và truyền thống của dòng họ Đặng nói riêng và vùng đất Thanh Chương nói chung. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích này góp phần quan trọng trong việc giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ và phát triển du lịch văn hóa của địa phương.
