Họ Đặng là một trong những dòng họ lớn và có truyền thống lâu đời ở Việt Nam. Trong số 800 chi họ Đặng trên khắp cả nước, họ Đặng ở làng Lương Điền, xã Thanh Xuân, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An là một dòng họ tiêu biểu, nổi tiếng với truyền thống khoa bảng và tinh thần yêu nước nồng nàn.
Từ thế kỷ XVII, khi thủy tổ Đặng Quang Uy di cư từ Quỳnh Lưu vào Thanh Chương lập nghiệp, dòng họ Đặng ở Lương Điền đã không ngừng phát triển và ghi dấu ấn trong lịch sử địa phương. Con cháu trong dòng họ đã có những đóng góp quan trọng cho quê hương đất nước trên nhiều lĩnh vực.
Một trong những truyền thống đáng tự hào nhất của họ Đặng ở Lương Điền là truyền thống hiếu học. Ngay từ những thế hệ đầu tiên, việc học hành luôn được đề cao. Nhiều người con của dòng họ đã đỗ đạt cao trong các kỳ thi, làm rạng danh tổ tiên. Tiêu biểu như Đặng Thai Giai đỗ cử nhân, khai khoa thi Hương cho làng Lương Điền; Đặng Nguyên Cẩn đỗ Phó bảng; Đặng Thúc Hứa đỗ Tú tài… Đặc biệt, Giáo sư Đặng Thai Mai, một cây đại thụ của nền văn học Việt Nam, cũng là người con ưu tú của dòng họ này.
Không chỉ giỏi về học vấn, con cháu họ Đặng ở Lương Điền còn nổi tiếng với lòng yêu nước sâu sắc. Trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, nhiều thành viên của dòng họ đã hăng hái tham gia đánh giặc, bảo vệ quê hương. Tiêu biểu như Đặng Thai Giai tham gia phong trào Cần Vương; Đặng Nguyên Cẩn tham gia Hội Duy Tân; Đặng Thúc Hứa mở trại cày ở Xiêm để nuôi dưỡng cán bộ cách mạng; Đặng Quỳnh Anh vượt Trường Sơn sang Thái Lan hoạt động…
Tinh thần yêu nước của họ Đặng ở Lương Điền còn được thể hiện qua việc họ luôn hướng về cội nguồn, gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dòng họ. Nhà thờ họ Đặng và nhà lưu niệm Đặng Thai Mai là những di tích lịch sử – văn hóa quan trọng, nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý giá, gắn liền với lịch sử và truyền thống của dòng họ.
Có thể nói, họ Đặng ở Lương Điền là một dòng họ tiêu biểu của dân tộc Việt Nam, với truyền thống khoa bảng và tinh thần yêu nước đáng tự hào. Những giá trị văn hóa của dòng họ đã góp phần làm nên bản sắc riêng của quê hương xứ Nghệ, đồng thời cũng là nguồn cảm hứng cho các thế hệ con cháu noi theo.
