Dòng họ Đặng ở làng Lương Điền, xã Thanh Xuân, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An là một trong những dòng họ tiêu biểu, góp phần tô thắm thêm cho bức tranh truyền thống văn hóa xứ Nghệ. Với bề dày lịch sử gần 300 năm, dòng họ này đã hun đúc nên những giá trị văn hóa đặc sắc, đáng tự hào.
Truyền thống hiếu học và khoa bảng:
Lương Điền là vùng đất học, nơi sản sinh ra nhiều nhân tài cho đất nước. Trong đó, dòng họ Đặng nổi bật với truyền thống hiếu học và khoa bảng. Nhiều thế hệ con cháu trong dòng họ đã “dùi mài kinh sử”, đạt được những thành công đáng nể trên con đường học vấn.
Từ thủy tổ Đặng Quang Uy đỗ cử nhân đến các thế hệ sau như Đặng Đình Tá (cử nhân), Đặng Trí Cung (huyện thừa), Đặng Thái Như (thừa vụ lang), Đặng Thai Giai (cử nhân), Đặng Nguyên Cẩn (Phó bảng), Đặng Thúc Hứa (Tú tài), rồi Đặng Thai Mai (Giáo sư)… đều là những tấm gương sáng cho con cháu noi theo.
Sự nghiệp và trước tác:
Không chỉ thành công trên con đường khoa cử, nhiều người con họ Đặng ở Lương Điền còn có những đóng góp đáng kể cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Đặng Nguyên Cẩn với tài năng văn chương xuất sắc, đã để lại nhiều tác phẩm thơ văn bằng chữ Hán có giá trị. Đặng Thai Mai là một cây đại thụ của nền văn học Việt Nam thế kỷ XX, với nhiều công trình nghiên cứu, phê bình văn học sâu sắc. Các con của ông, như Đặng Thanh Lê, Đặng Anh Đào… cũng là những nhà nghiên cứu, giảng dạy văn học có uy tín.
Nghề dạy học – Nghề truyền thống:
Nghề dạy học đã trở thành nghề truyền thống của dòng họ Đặng ở Lương Điền. Nhiều thế hệ trong dòng họ đã chọn nghề cao quý này, vừa truyền bá tri thức, vừa nuôi dưỡng nhân tài cho đất nước. Từ Đặng Thai Giai, Đặng Nguyên Cẩn, Đặng Thúc Hứa đến Đặng Thai Mai, Đặng Thai Hoàng… đều là những nhà giáo tâm huyết, tài năng.
Di tích lịch sử – văn hóa:
Nhà thờ họ Đặng và nhà lưu niệm Đặng Thai Mai là những di tích lịch sử – văn hóa quan trọng, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dòng họ và quê hương Lương Điền. Hai di tích này mang đậm dấu ấn kiến trúc thời Nguyễn, với nhiều hoa văn trang trí tinh xảo.
Kết luận:
Văn hóa dòng họ Đặng ở Lương Điền là một bộ phận quan trọng của văn hóa xứ Nghệ, góp phần làm nên bản sắc riêng của vùng đất này. Việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dòng họ Đặng có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, đồng thời góp phần phát triển du lịch văn hóa của địa phương.
